شیرازه دوزی: هنر مرمت و استحکام فرش‌های دستبافت ایرانی
شیرازه دوزی هنری سنتی و کاربردی است که قدمت آن به اندازه فرش ایرانی می رسد. این تکنیک برای استحکام بخشیدن به لبه های قالی و جلوگیری از ریش ریش شدن و آسیب دیدن چله ها ( تارهای اصلی فرش) به کار می رود. با شیرازه دوزی عمر فرش شما افزایش پیدا کرده و زیبایی آن حفظ می شود.
انواع شیرازه دوزی
دو نوع اصلی شیرازه دوزی وجود دارد:
- شیرازه متصل: این نوع شیرازه همزمان با بافت فرش انجام می شود. در این روش، هنگام بافت، از نخ های کلفت تر در کنار چله ها استفاده شده و با سوزن مخصوص، گره هایی محکم بر روی آنها زده می شود. این کار باعث می شود شیرازه به طور جدایی ناپذیری به فرش متصل شود و استحکام زیادی داشته باشد.
- شیرازه پیچی: این نوع شیرازه دوزی معمولا برای ترمیم فرش های آسیب دیده یا فرش هایی که شیرازه ندارند به کار می رود. در این روش، ابتدا لبه های فرش با قیچی چیده می شود تا پرزهای اضافی گرفته شود. سپس، با استفاده از نخ های همرنگ با فرش و سوزن مخصوص، شیرازه به دور چله ها پیچیده شده و با دوخت های محکم، لبه های فرش را می پوشاند.
ابزار مورد نیاز برای شیرازه دوزی
برای انجام شیرازه دوزی، به وسایل ساده ای نیاز دارید:
- سوزن شیرازه دوزی: سوزنی با بدنه بلند و نوک تیز و محکم که برای رد شدن از لایه های ضخیم فرش مناسب است.
- نخ چرم دوزی: نخی محکم و بادوام که در برابر ساییدگی مقاوم باشد. رنگ نخ باید متناسب با رنگ (غالب) قالیچه انتخاب شود.
- قیچی: برای بریدن نخ و مرتب کردن لبه های فرش در شیرازه پیچی.
- چاقو: (اختیاری) برای جدا کردن چله های اضافی در صورت نیاز.
- انگشتانه: برای محافظت انگشت در هنگام دوخت زدن.
مراحل انجام شیرازه دوزی
مراحل انجام شیرازه دوزی برای هر دو نوع متصل و پیچی مشابه است. در اینجا به صورت خلاصه مراحل را مرور می کنیم:
- آماده سازی: ابتدا فرش را به خوبی تمیز کنید و مطمئن شوید عاری از گرد و غبار و پرز باشد. لبه های فرش را با دقت بررسی کنید تا زدگی یا آسیب دیدگی نداشته باشد.
- آماده سازی نخ و سوزن: نخ را با توجه به طول مورد نیاز ببرید و آن را چند لا کنید تا استحکام بیشتری داشته باشد. نخ را از سوزن عبور دهید.
- شروع دوخت: از یکی از گوشه های فرش شروع کنید. سوزن را از پشت فرش به سمت روی آن، از لبه یکی از چله ها خارج کنید. سپس سوزن را از زیر چله بعدی رد کرده و دوباره به پشت فرش برگردانید. این کار را به صورت منظم و با فاصله های مساوی در تمام طول لبه فرش تکرار کنید.
- پایان کار: در انتهای کار، نخ را محکم گره زده و انتهای آن را کوتاه کنید. برای زیبایی بیشتر می توانید با نخ همرنگ، چند کوک کوچک روی شیرازه بدوزید.
نکات مهم در شیرازه دوزی
- از نخ با کیفیت و همرنگ با فرش استفاده کنید.
- فاصله بین دوخت ها باید یکسان باشد تا شیرازه ظاهر منظمی داشته باشد.
- سوزن را با احتیاط از فرش رد کنید تا به بافت فرش آسیب نرسد.
- در شیرازه پیچی، دقت کنید که چله ها به طور کامل با نخ پوشانده شود.
- اگر در انجام شیرازه دوزی، به خصوص برای فرش های نفیس، تجربه کافی ندارید، بهتر است از یک قالیباف حرفه ای کمک بگیرید.
با شیرازه دوزی اصولی و درست، می توانید از سرمایه های گرانبهای فرهنگی خود، یعنی قالیچه های ایرانی، به خوبی محافظت کرده و عمر آنها را طولانی تر کنید.
بدون دیدگاه